Czy migrena bez aury i migrena z aura różnią się pod względem morfologii mózgu?

Na to pytanie starali się odpowiedzieć badacze duńscy i u dorosłych z rozpoznaniem migreny wykonali badanie rezonansu z oceną gradientu echa oraz sekwencjami odzyskiwania inwersji w celu oceny powierzchni, grubości i objętości kory mózgu. Wyniki porównali z grupą kontrolną zdrowych osób. Oczywiście obie grupy były dobrane tak, aby płeć i wiek były podobne. Grupa badana była dosyć liczna – prawie 300 pacjentów z migreną (w tym 103 z migreną z aurą oraz 180 z przewlekłą postacią choroby) i ponad 150 zdrowych osób. Jednocześnie wzięto pod uwagę nadużywanie leków przeciwbólowych oraz rozpoznanie bólu głowy z nadużywania leków. W grupie badanej z migreną stwierdzono zmniejszoną powierzchnię korową lewej wyspy oraz zwiększoną powierzchnię w prawej tylnej przedniej korze obręczy, ale bez związku z aurą oraz napadami bólu. Te części korowe są związane z nocycepcją, więc taka lokalizacja nie budzi zaskoczenia i jest zbieżna z wynikami wcześniejszych badań. Nie budzi też zdziwienia fakt, że zmiany są większe u pacjentów z migreną przewlekłą – ci chorzy są przewlekle i wielomiesięcznie lub przez lata narażeni na stałe pobudzenie nocyceptywne. 

Badanie objęło również (poza w/w wymienionymi) wpływ różnych czynników na morfometrię kory – fazę napadową, stronę bólu, liczbę dni z migreną w miesiącu. Co ciekawe, żaden z tych parametrów nie był związany z różnicami w morfometrii korowej. Sugeruje to, że obserwowane zmiany korowe mogą być konsekwencją albo genetycznej predyspozycji do migreny, albo procesów neuroplastycznych. Czy badania tego typu przybliżają nas do pełnego zrozumienia migreny, jej patofizjologii i ewentualnych konsekwencji? Jeśli jesteś zainteresowany tematem przeczytaj cały artykuł: „Differences in CorticalMorphology in PeopleWith and Without Migraine A Registry for Migraine (REFORM) MRI Study” autorstwa Rune H. Christensen, MD, Håkan Ashina, MD, PhD, Haidar M. Al-Khazali, MD, Yixin Zhang, MD, PhD, Daniel Tolnai, MD, Amanda H. Poulsen, BMSc, Alessandro Cagol, MD, Nouchine Hadjikhani, MD, PhD, Cristina Granziera, MD, PhD, Faisal Mohammad Amin, MD, PhD, and Messoud Ashina, MD, PhD, DMSc opublikowany w 2024 roku w Neurology® 2024;102:e209305. doi:10.1212/WNL.0000000000209305. 

Również patogenetyczne rozważania, ale tym razem dotyczące procesów autoimmunologicznych podjęli badacze amerykańscy w przeglądowej pracy opublikowanej w „Trends in Neurosciences”. W tym przeglądzie autorzy starają się wyjaśnić, w jaki sposób interakcje neuroimmunologiczne mogą stanowić podłoże patofizjologii migrenowego bólu głowy. Interakcje neuroimmunologiczne w migrenie obejmują cały szlak trójdzielno-naczyniowy. Jak się okazuje w badaniach eksperymentalnych, głównie prowadzonych na zwierzętach, różne typy komórek i różne układy odgrywają ważną rolę, w tym oligodendrocyty, komórki mięśni gładkich naczyń i komórki śródbłonka, także mikrobiom jelitowy. Autorzy przedstawiają eksperymenty, które pokazują podstawy mechanizmów molekularnych, poprzez które poszczególne procesy neuroimmunologiczne regulują początek i chronifikację migreny. 

Ciekawym aspektem rozważań na temat procesów neuroimmunologicznych są opisywane w omawianym artykule interakcje mikrogleju z neuronami w kompleksie trójdzielno-szyjnym. Te interakcje mogą dotyczyć, jak podają autorzy artykułu, transformacji migreny epizodycznej w migrenę przewlekłą. Badania na gryzoniach wykazały, że podczas powtarzających się epizodów przypominających migrenę, poprzez specyficzne receptory purynergiczne dochodzi do aktywacji mikrogleju. Taka aktywacja z kolei prowadzi do dalszej kaskady zdarzeń i procesów regulacji kolejnych receptorów i dalszego przekazywania sygnału przez specyficzną kinazę białkową z syntezą i uwalnianiem BDNF i mediatorów prozapalnych, w tym czynnika TNF-α oraz interleukin (1β, 6, 18).

Mediatory te mogą bezpośrednio lub pośrednio zwiększać pobudliwość neuronów i/lub ułatwiać transmisję synaptyczną w kompleksie trójdzielno-szyjnym, propagując ośrodkową sensytyzację i transformując w ten sposób migrenę epizodyczną w przewlekłą. Jest to jeden z procesów opisywanych w artykule, który dotyczy szerszego aspektu immunologii migreny. Poznanie procesów neuroimmunologicznych i ich zależności między migreną i innymi schorzeniami (w tym innymi rodzajami przewlekłego bólu, chorobami autoimmunologicznymi, nowotworami) otwiera możliwości ponownego wykorzystania istniejących terapii ukierunkowanych na połączone procesy neuroimmunologiczne w leczeniu migreny. 

Jeśli jesteś zainteresowany szczegółowym omówieniem tematu przeczytaj artykuł: „Neuroimmune interactions in the development and chronification of migraine headache” napisany przez Jintao Zhang, Roli Simoes, Tingting Guo, and Yu-Qing Cao opublikowany w 2024 roku wTrends in Neurosciences”, Vol.47,No.10 

Neuroimmune interactions in the development and chronification of migraine headache - PubMed 

Materiał opracowany przez prof. dr hab. Izabela Domitrz 
Klinika Neurologii WLS 
Warszawski Uniwersytet Medyczny 
Szpital Bielański 
Warszawa 

NPS-PL-NP-01408-03-2025